آراز، اورمونو قورتاراجاق مي؟

 آراز. بير اوزون چاي. آيريليق‌لار چايي. بير چاي كي تاريخ بويو نيسگيل‌لر ووروب، اوره‌ك‌لر چارپيزلاييب. بير چاي كي باجي ـ قارداشلار آييريب، اوغول‌لار آليب، آنالار آغلار قويوب. بير چاي كي آذربايجان‌لي‌لار اوچون همه‌شه نيسگيل دوغوب، گؤز ياشي آليب.

آراز آذربايجانا حسرت و هيجران نمادي‌دي. آذربايجان آشيق، شاعير و يازيچي‌لاري بو چايدان سؤز آپاراندا حسرت‌لرين گيزله‌ده بيلمه‌ييب‌لر. بو چاي چئوره‌سينده اولان قورو چؤللره، دريسي گونده قوورولان اكينچي‌لره ياشاييش باغيشلاييرسا دا، هئچ زامان او تا ـ بو تايدا يئرلشن ميللت اوچون سئوينج و شنليك قايناغي اولانماييب.

آراز سولطان‌دي. ساوالانا تاي سولطان. آمما بو ايكي سولطان‌ليق آراسيندا بير بويوك فرق وار. ساوالان بير دؤيوشچو و مباريز سلطان‌دي. بير سولطان كي دوشمن‌لرينده‌ن اينتقام آليب، ايگيدليگ و وطن سئورليك درسي وئرير. آمما آراز بير ظاليم سلطان‌دي. بو سولطان قان تؤكوب، گوناه‌سيزلاري بوغماقدان ساوايي بير ايش باجارمير.

آذربايجان فولكولوروندا آرازا علاقه‌دار چوخلو شعرلر، حيكايه‌لر و افسانه‌لر يارانيب. بونلاردان بيري آراز شعري‌دير. بو شعر اينديليكده آيري شكيل‌لرده اوخونورسادا بيز اوشاق‌ليقدا ائشيتديييميزي گتيريريك:

آراز آراز خان آراز

سولطان آراز خان آراز

سنی گؤروم یاناسان

بیر دردیمی قان آراز

آراز سندن کیم كئچدی

کیم غرق اولدو کیم كئچدی

فلک گه‌ل ثابیت ائیله

هانسی گونوم خوش كئچدی

آرازی آییردیلار

قومونان دویوردولار

من سندن آیریلمازدیم

ظولم ايله آییردیلار.

آمما گؤره‌سن آرازا اولان آجي باخيش‌لار دؤنه‌جك‌مي؟ منجه بو باخيش ده‌ييشيك‌لييينه ايمكان وار. آذربايجان ايندي بير كؤنلو سينيق اينسانا بنزه‌يير. بير اينسان كي اوره‌يي ايشده‌ن دوشمك حاليندادير. دئديم اوره‌يي، چونكي دوغروداندا اورمو گؤلو آذربايجانين اوره‌يي‌دير. آذربايجانين حيات و ياشاييشي بو گؤلون ياشاييشينا باغلي‌دي. بو گؤل قورويورسا، آذربايجان بير پوزولموش قادينا اوخشاياجاق. بير قادين كي بوتون وارـ يوخون الده‌ن وئريب و ياشاماق اوچون هئچ نده‌ني يوخدور.

ايندي آرازين قاباغا يئريمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌لي زاماني‌دير.  ظره گلير آراز بئله‌نچي بير زامان اوچون يارانميش‌ايميش. بو آراز اوچون بير فورصت‌دي، بلكه اونا باغلي اولان چيركين باخيش‌لاردا ده‌ييشيك‌ليك يارادا. بو دا اولا بيلمز مگر بو كي آذربايجانين يارالي كؤنلونه مرهم قويا. آذربايجانين اؤلوم حاليندا اولان دوزلو گليني‌نه تازادان ياشاييش باغيشلايا.

بو ايستك بؤيوك ايستك اولورسادا، ايمكان‌سيز دئييل.

 احمد  حسن نژاد ارزیل

 

اورمو شعری

اورمو گولو اونوتولان بیر مسئله دئیر، بیز اوشاغلیق دان گوزوموزو آچیب اورمو گولون سولو گورموشیک، ایندیسه بو آندا بو دوزلو گوله گرک یاردیم اولاق. اوشاغ اولار کن یایین ایستی گونلرینده اورمو گولو قوجاغین بیزه ساری آچیب و بیزی باغرینا باسیردی، هئچ یادیم دان گئتمز او گون لریمیز. بو آندا هر بیریمیزه وظیفه دی بیلییی نه قدر و باجاردیغینا قدر بو دوزلو گولون حاققیندا چالیشا. مینت اولماسین چونکی اوز حاققیمیزدا وطن حاققیندا و آنا حاققیندا چالیشیروخ.

اورمو حاققیندا عزیز شاعیرلرده بیر نئچه شعر:

قوروسا اورموگولو...

  چوخ چتین دیر باغی سولموشلارا بارسیز یاشاماق

نئجه کی وصله دادانمیشلارا یارسیز یاشاماق

او قده رکی باهاری گوزله یه ر ک قیش گؤردوک

عادت اؤلدو بیزه ایللردی باهارسیز یاشاماق

داغلارین باشینا کول اولدو نئجه من اینانیم

یاراماز ذیروه لره هئچ وعده قارسیز یاشاماق

داملانین غیرتی ده اولمادی بیزده، نه دئییم؟!

بیچیلیب اگنیمیزه سانکی بوخارسیز یاشاماق

قویولار آچدیلار آغزین گؤیه، گؤی قیرجاندی

دالمیشام حیرته مومکوندو دامارسیز یاشاماق؟!

یاغیشین قالدی آدی ساده جه سؤزلوک لرده

گؤی قیزیرقاندی، نه دیر بئیله چیخارسیز یاشاماق

قورویار وارلیغیمیز گر قوروسا اورموگؤلو

اوندا گَل گؤر نئجه دیر اورمودا وارسیز یاشاماق!

 

حمید واحدی

 

ادامه نوشته